26 czerwca 1969 roku powołano do życia Instytut Biologii, który stał się zalążkiem obecnego Wydziału. Organizatorem i pierwszym dyrektorem Instytutu Biologii był doc. Przemysław Trojan. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska powstał 16 sierpnia 1973 roku. Jego strukturę tworzyły trzy Instytuty: Botaniki, Zoologii oraz Biochemii i Mikrobiologii (później: Biologii Molekularnej), a także Zakład Geografii. W 1981 roku w miejsce instytutów utworzono 13 katedr. W strukturze Wydziału funkcjonują ponadto dwie pracownie: Pracownia Technik Mikroskopowych i Pracownia Dydaktyki Biologii. Wydział ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk biologicznych w dyscyplinach: biologia, biotechnologia i ochrona środowiska, oraz stopnia doktora habilitowanego w dyscyplinie biologia. W ocenie jakości badań Wydział posiada kategorię A. W kadencji 2016–2020 funkcję dziekana Wydziału pełni prof. Zofia Piotrowska-Seget. W roku akademickim 2016/2017 na Wydziale kształcono w trybie stacjonarnym 697 studentów. Pomieszczenia Wydziału mieszczą się w dwóch budynkach w Katowicach: przy ulicy Jagiellońskiej i przy ulicy Bankowej 9. Od 2002 roku Wydział dysponuje także pomieszczeniami znajdującym się w Chorzowie, gdzie zostały umiejscowione Pracownia Dokumentacji Botanicznej z Herbarium oraz bank genów roślin.
