W roku 1973 przy Instytucie Biologii Uniwersytetu Śląskiego powstał samodzielny Zakład Geografii. Zakład, którym kierował prof. Józef Szaflarski, stał się zalążkiem powstałego 29 lipca 1974 roku Wydziału Nauk o Ziemi. W ramach Wydziału utworzono Instytuty: Geografii i Geologii. Pierwszym dziekanem Wydziału został doc. Marian Marczak. Obecnie jego strukturę tworzy 11 katedr, Pracownia Obsługi Dydaktyki i Prac Badawczych, Laboratorium Analiz Wody, Laboratorium Analiz Gleb, Gruntów i Skał, Śląskie Laboratorium Geograficznych Systemów Informacyjnych, Muzeum Wydziału Nauk o Ziemi oraz Biblioteka Wydziału Nauk o Ziemi. Wydział ma prawo nadawania stopni naukowych doktora nauk o Ziemi w zakresie geologii i geografii oraz uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk o Ziemi w zakresie geografii i geologii. W ocenie parametrycznej jednostek naukowych ma kategorię A. W kadencji 2016–2020 funkcję dziekana Wydziału pełni prof. Leszek Marynowski. W roku akademickim 2016/2017 na Wydziale kształcono w trybie stacjonarnym 713 studentów. Swoją działalność Wydział rozpoczął w budynku Szkoły Górniczej przy ulicy Szkolnej w Sosnowcu, potem zajął gmach przy ulicy Partyzantów. W roku 1982 nastąpiła pełna integracja lokalowa Wydziału w mieszczącym się w Sosnowcu nowym budynku (tzw. Żylecie) przy ulicy Będzińskiej.
